Saç Nedir?

Saç olağanüstü bir organdır, minyatür bir organ. Sağlıklı bir saç telinin uzunluğunun %30’u kadar esneyebildiğini biliyoruz. Ayrıca bir saç teli, suyu emebilir ve çapının %20’si oranında şişebilir. Saç, aynı zamanda tırnaklarınızın ana bileşeni olan keratin adı verilen bir proteinden yapılmıştır. Bu protein, cildinizdeki ampul şekline benzeyen foliküller tarafından üretilir. Sahip olacağınız tüm foliküllerle doğarsınız ve bunların yaklaşık 100.000’i sadece kafa derinizde bulunur. Yenilerini üretemezsiniz ve kellik sorunu yaşanmaya başlandığında, hücrelerin öldüğünü yani keratin üretmeyi bıraktığını söyleyebiliriz.

Saçın kendisi, folikülün içindeki ampulde üretilir ve içinden geçerek uzarken yağ bezlerine bulaşarak yağla ile kaplanır. Bu yağ, saçın sudan ve diğer maddelerden zarar görmesini engeller ve saçın parlak olmasını sağlar. Buna da sebum adını veriyoruz. Foliküldeki pigment hücreleri ise saça rengini verir bu da melaninindir. Aynı zamanda cildin koyulaşmasını sağlar. Folikül içinde her bir saç teli canlı bir hücre olarak hayata başlar. Fakat keratinizasyon adı verilen bir işlemle hücreler lifli materyalle dolar, ölür ve saça dönüşür. Kısaca doğduğunuzda canlı olan saç, bu süre sonucunda ölü bir keratin dokusuna dönüşür. Saç kimyasal olarak incelediğimizde ise karbon, oksijen, hidrojen, nitrojen ve sülfür elementlerinden oluştuğunu görürüz.

Tıpkı bizim gibi her folikül de daima uyanık değildir. Her biri, uykuya dalmadan önce sürekli olarak saç ürettiği ve bu sırada saçların döküldüğü faaliyet döngülerinden geçer. Ortalama olarak, her gün yaklaşık 50 ila 100 saç telini kaybedersiniz. Vücut kılları bu süreci yaklaşık bir ay gibi bir zaman diliminde geçirirken, saç kökleri bunu yıllara yayabilir. Erkeklerin saçı kadınlardan biraz daha hızlı uzar çünkü kadın saç köklerinin uzama döngüleri daha uzundur ve bu da kadın saçının neden daha uzun sürede uzadığını açıklar. Vücudun içinde meydana gelen diğer büyüme türleriyle karşılaştırıldığında saç son derece hızlı uzar. Örneğin saç kılları yılda yaklaşık 15 cm kadar uzayabilir ama tabii ki bu kişiden kişiye değişir.

Saçınızın dokusu ise büyük ölçüde folikül şekline göre belirlenir. Örneğin oval şekilli foliküller kıvırcık saç üretirken, daha düz saç, daha yuvarlak şekilli hücrelerin eseridir. Bu durum genetik yatkınlıkla çok alakalıdır ve ayrıca yaşamınız boyunca saç dokusunun değiştiğine şahit olabilirsiniz.

İnsanlar dahil memelilerde kılların temel amacı cildi sıcak tutmak ve korumaktır. Fakat insanlar diğer memelilere göre daha kılsızdır. Bunu da ancak evrimle açıklayabiliyoruz, atalarımız saçlarını bir şekilde kaybetti, insanlık da kıyafetler icat etmek zorunda kaldı.

Saç, genetiğiniz ve sağlığınız hakkında çok şey yansıtır, açıklar. Kısaca insanların kendisi için biyolojik bir arşiv görevi görür. Pek çok cinayet, saç telinin incelenmesiyle çözülmüştür.